در دانشگاه بزرگ دنیا که مردم دانشجویان آن و خدا و انبیاء، معلمان و استادان آن هستند، دارای مواد امتحانی چون گرفتاری ها و سختی ها، آسانی ها و راحتی ها، مصائب و شادی ها، دارایی ها و نداری ها، فراوانی و قحطی ها، آزادی ها و اسارت ها، سلامت ها و بیماری ها است و مردم در مواجهه با آنها به چند گروه مختلف تقسیم می شوند: گروهی که با نمره متوسط در این امتحان قبول شده و خود را از خواری و ذلت می رهانند و گروهی نیز مردود شده و تا ابد دچار ذلت وبیچارگی خواهند شد؛ در این بین، زینب کبری علیهاالسلام جزء گروهی است که در تمامی امتحانات و ابتلائات با نمره عالی به پیروزی رسیده و به بالاترین درجه سعادت و موفقیت راه یافته است.

در قرآن کریم به عنوان کتاب تعلیم وتربیت و انسان سازی به این مواد امتحانی بصورت عام و فراگیر و خاص و مشخص اشاره شده است.

موارد عام از جمله:

۱. خیر و شر

وَنَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً ۖ وَإِلَيْنَا تُرْجَعُونَ. و ما شما را به بد و نیک و خیرات و شرور عالم مبتلا کنیم تا شما را بیازماییم و (هنگام مرگ) به سوی ما بازگردانده می‌شوید.(۳۵/انبیاء)

۲. حسنات و سیئات

وَبَلَوْنَاهُمْ بِالْحَسَنَاتِ وَالسَّيِّئَاتِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ. و آنها را به خوشی‌ها و ناخوشی‌ها بیازمودیم، باشد که (به حکم حق) بازگردند. (۱۶۸/اعراف)

۳. آنچه در زمین است.

إِنَّا جَعَلْنَا مَا عَلَى الْأَرْضِ زِينَةً لَهَا لِنَبْلُوَهُمْ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا.

ما آنچه را که در زمین جلوه‌گر است زینت و آرایش ملک زمین قرار دادیم تا مردم را امتحان کنیم که کدام یک عملشان نیکوتر خواهد بود.(۷/کهف)

موارد خاص: این موارد در قرآن فراوانند اما مهمترین آنها از این جمله است:

۱. ۵مورد مهم.

وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ ۗ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ. الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ. أُولَٰئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَاتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ ۖ وَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ. و البته شما را به پاره‌ای از سختی‌ها چون ترس و گرسنگی و نقصان اموال و نفوس و آفات زراعت بیازماییم، و صابران را بشارت و مژده بده. آنان که چون به حادثه سخت و ناگواری دچار شوند (صبوری پیش گرفته و) گویند: ما به فرمان خدا آمده‌ایم و به سوی او رجوع خواهیم کرد.آن گروهند که مخصوص به درود و الطاف الهی و رحمت خاص خدایند و آنها خود هدایت یافتگانند.(۱۵۵_۱۵۷/بقره)

۲. سخنان آزار دهنده.

لتبلون في أموالكم وأنفسكم ولتسمعن من الذين أوتوا الكتاب من قبلكم ومن الذين أشركوا أذى كثيرا وإن تصبروا وتتقوا فإن ذلك من عزم الأمور. محققاً شما را در مال و جان آزمایش خواهند کرد و از آنها که پیش از شما کتاب آسمانی به آنها داده شد و از مشرکان زخم زبان بسیار خواهید شنید، و اگر صبر پیشه کرده و پرهیزکار شوید (البته ظفر یابید) که ثبات و تقوا سبب قوت اراده در کارهاست.(۱۸۶/ آل عمران)

همچنین جهاد وجنگ، فضل ونعمت های الهی، تفاوت مقامها و درجه ها، منع از برخی فعالیت های اقتصادی و… همگی مواد امتحانی اند.

با بررسی رفتار و سیره حضرت زینب(س) بدون اغراق می توان گفت ایشان هم با بزرگترین و مهمترین موارد امتحانات و آزمایشات الهی مورد ابتلا و آزمایش قرار گرفت وهم از اسباب و عوامل یاری گر در موفقیت در آزمایشات مانند صبر و تقوا برخوردار بود و هم با نمره عالی در امتحانات الهی موفق و پیروز گردید، و راز پیروزی ایشان و آرامش او در وقایع تلخ کربلا که همه را زیبایی دید و زیبا توصیف نمود، تنها صبر و بردباری بود، چنانچه در زیارتنامه آن بانو می خوانیم: لقد عجبت من صبرک ملائکة السماء. ملائکه آسمان از صبر تو به شگفت آمدند.

خدا در مکتب صبر علی پرداخت زینب را

برای کربلا با شیر زهرا ساخت زینب را

بسان لیلة القدری که مخفی ماند قدر او

کسی غیر از حسین بن علی نشناخت زینب را

بله تاریخ با صدای بلند باید بگوید:

سلام بر تو ای کسی که صبر شد حقیر تو

ندیده بعد فاطمه زنی نظیر تو

• ابن اثیر از مورخین بزرگ اهل سنت می گوید: «وَکَانَتْ زَیْنَبُ اِمْرَاَةً عَاقِلَةً لَبِیبَةً جَزْلَةً… وَهُوَ یَدُلُّ عَلَی عَقْلٍ وَقُوَّةِ جَنَانٍ؛ زینب زنی بود عاقل و خردمند و با زکاوت… و این یعنی کلام حضرت در مجلس یزید بر عقل و قوّت قلب و پایداری او دلالت دارد.»(من علماء البحرین والقطیف، وفیات الائمه، ص۴۳۱)

• جلال الدین سیوطی از مفسّرین اهل سنّت می‌گوید: «وَکَانَتْ لبیبَةً جَذْلَةً عَاقِلَةً لَهَا قُوَّةُ جَنَانٍ؛ زینب بانویی خردمند وعاقل بود و از قوّت قلب و مقاومت برخوردار بود.»(ابن اثیر جزری، ابوالحسن علی بن ابی‌الکرم، اسد الغابه فی معرفه الصحابه، ج۵، ص۴۶۹) مطالب مرتبط

جایگاه اجتماعی زنان از عاشورا تا به امروز & پیام روشن زینب در کربلا برای امروز & نقش زنان در کربلاو پیام عاشورا به آنان & حضرت زینب در کلام رهبری & زینب و احساس شخصیت & پیام حضرت رقیه در کربلا & چرا عزاداری سیدالشهدا