حضرت خدیجه علیها السلام قبل از ولادت، در کتاب انجیل

به عنوان بانوی مبارکه و همدم مریم در بـهشت مـعرفی گـردیده است،

در این کتاب حضرت مسیح علیه السلام در وصف رسول اکرم صلی الله علیه و آله آمده است

«نـسل او از مـبارکه می باشد که همدم مادرت مریم است.»[۱]

در دوران سیاه جاهلیت که یافتن زنهای پاک دامن بسیار سخت بود

حـضرت خدیجه علیها السلام بـه دلیل پاکی و خلق و خوی پسندیده به طاهره معروف گردید.[۲]

در همان عصر شـخصیت او چـنان مـورد تکریم خاص و عام قرار داشت

که او را سیّده نسوان (سرور بانوان) لقب دادند

و با چـنین عـنوانی مـورد خطاب واقع می گردید و مورد مدح و تجلیل واقع می شد.[۳]

این بانو آن چنان کمالات و مقام های والا و ارجـمندی را بـه خود اختصاص داد

که رسول اکرم صلی الله علیه و آله پس از ازدواج با وی او را خدیجۀ کبری خطاب کرد.[۴]

در دعای نـدبه کـه از نـاحیۀ مقدّسه امام عصر علیه السلام روایت گردیده،

از خدیجه به عنوان «غرّا»؛ یعنی روشنی و درخشنده یاد شـده اسـت،

بر اساس برخی روایات جناب ابوطالب در خطبه ازدواج حضرت خدیجه علیها السلام

ایشان را کریمه و دارای مقام شـامخ و بـرخوردار از شـأنی ارجمند معرفی کرد.[۵]

 

با آنکه حضرت خدیجه علیها السلام بانوی بانوان قریش و ملکه حجاز است

و آن چـنان نـفوذ اجتماعی دارد که اشراف و اعیان مکه سر بر آستانش می رسانید

و در خانه مجلل و قـصر سـبزش افـراد صاحب نفوذ در حال رفت و آمدند

اما نسبت به محرومان و یتیمان و سرپرستی و دستگیری از این اقشار تـوجهی ویـژه

و اهـتمامی فوق العاده دارد و به همین دلیل از لقب امّ الایتام بهره می برد

و خود ایـن عـنوان را بر سایر القاب ترجیح می دهد. [۶]

درادامه به گوشه ای از فضیلت و توانایی و  حضرت خدیجه سلام الله علیها اشاره می شود

ڪه برای ڪارگزاران میتواند الگویی بسیار زیبا وتمام عیار باشد…

کارآفرینی و اشتغال زایی

 

مهم ترین و سرشناس ترین مردم عربستان در شرق این شبه جزیره و در شهری

بـه نـام مـکه زندگی می کردند، خانه های آنان در اطراف ساختمان کعبه قـرار داشـت

و فاصلۀ هر کدام از این مکان مقدس و مبارک به اهمیت و مقام صاحب آن منزل بستگی داشت،

در نزدیک ترین خانه ها به کـعبه طـایفه ای بـه نام قریش بود

که نگه داری از کعبه و ادوات آن به عـهدۀ این قبیله بود،

در میان قبایل مکه معیارها و امتیازات اجتماعی بر اساس موقعیت طایفه ای،

حسب و نسب، ثروت و خدمه و امـکانات تـعیین مـی گردید

و متأسفانه بر اساس رسوم جاهلی افراد برای رسیدن به چنین وضـعی

و کـسب درجات اجتماعی به خلاف رویمی آوردند، به جان و مال افراد تعرض کرده،

اموال ضعیفان را به زور غـارت مـی کردند، ربـاخواری امر رایجی بود،

به همین دلیل گروهی از اهل انصاف و حامی عدالت بـایکدیگر پیـمانی مـنعقد کردند

تا بر اساس آن از حقوق محرومان دفاع کنند و مانع چپاول زورگویان گردند.

 

در چنین مـحیط مـنحطی بـانویی ثروتمند به نام خدیجه زندگی می کرد.

این بانو با فراستی که داشت آن چنان تـدبیری بـه کار برد که داراییهای او

اولاً از راه نادرست فزونی نیابد

ثانیاً کوشید با نوعی مدیریت و نـظارت صـحیح اقـتصادی به گردش افتد

تا در جامعۀ آن زمان ضمن به وجود آوردن نوعی پویایی اقتصادی،

باری از دوش بـیکاران،گـرفتاران و نیازمندان بردارد

حضرت خدیجه علیها السلام با ایجاد مناسبات تجاری بین حجاز و دیگر مناطق جـهان

بـه بـهبود روابط این سرزمین کمک کرد که این امر امنیت منطقه ای را افزایش داد

او که ثروت خود را بـر اثـر فعالیت های سالم بازرگانی و میراث شوهرانش به دست آورده بود

به وسیلۀ خدمه ای کـه افـراد سـالمی بودند،

در قالب کاروانهای بازرگانی به کار گرفت، هشتاد هزار شتر در قالب کاروانهای متعدد

اموال او را بـه کـانونهای مـهم اقتصادی آن جهان همچون

یمن، مصر، شام، طائف، عراق، بحرین، عمان، حبشه، فـلسطین و دیـگر نقاط حمل می کردند

و درصادرات و واردات بین نواحی مذکور وارد می شدند.

به غیر از اینها حضرت خدیجه علیها السلام در شمال و شرق آفـریقا نـمایندگی تجاری داشت

و عده ای در نقاط مورد اشـاره مـشغول جابجایی کالاها بر اساس نیازهای اهالی مـبدأ و مـقصد بـودند

بر اساس گزارش مورخان حضرت خدیجه علیها السلام چـهارصد نـفر کارگزار، خدمه و ناظر ویژه

در اختیار داشت که امور او را در این قلمرو عریض و طویل اداره و نـظارت مـی کردند.

 

ایشان با وجود این هـمه دارایـی و تجارت گـسترده،

هـیچ گاه بـه اموال و شکوه اجتماعی خود دل نبست

و ضـمن ایـنکه نمونۀ بارزی از زهد و بی رغبتی را در این عرصه به نمایش گذاشت،

با سـخاوتی سـتودنی و فروتنی فوق العاده ای افراد درمانده و مـحروم را تحت حمایت خویش درآورد

حضرت خدیجه علیها السلام در مورد وظایف هر کـدام از کـارکنان کنترلهای ویـژه

و احیاناً نامحسوسی را اعمال می کرد

و چگونگی تلاش های آنان را به صورت دقیق و پی گیر با یکدیگر مقایسه می کرد

و با اعـمال اصلاحات و بررسیها و ارزیابیهایی از خطاها و انحرافها

که در طرحها و برنامه ها پیش می آمد تـا سـرحد امـکان جلوگیری می کرد

و یا آنها را به حداقل می رساند.

اگر به کسی مأموریتی را محول می ساخت، بازرس ویژه ای را در نظر مـی گرفت

تـا بر منش، رفتار، تصمیم گیریها و فعالیتهای تجاری و مبادلاتی او نظارت کند

و حاصل مشاهدات و ارزیـابیهای خـود را بـه ایشان گزارش دهد

و این ویژگی از درایت و بصیرت ایشان حکایت دارد. ..،

هم چنین حضرت در برنامه های بازرگانی خـویش از تجربه ها، دانشها و فنون دیگران بهره می برد

و هنگام طراحی کاروانهای تجاری به مقاصد گـوناگون با افراد صاحب نـظر و خـبره به مشورت می پرداخت

انتخاب هنگام سفر، نوع کالای مورد نیاز در سرزمین مبدأ، خرید اقلام از کشورهای دیگر

میزان محصولات صادراتی و وارداتی، چگونگی ارتباط برقرار کردن با دیگر کانونهای تجاری

و نحوۀ بازاریابی، از مـسائل مورد مذاکره در جلسات مشورتی وی بود

که به کمک مشاوران کاردان و باتدبیر خود چنین اموری را تنظیم و برنامه ریزی می کرد.

پی نوشت ها

[۱] بحار الانوار، علامه مجلسی، ج 21، ص 352؛ کحل البصر، محدث قمی‌، ص 70‌.

[۲] خدیجه بـنت خـویلد، سید جعفر‌ حایری‌، ص 119‌.

[۳] ریاحین الشریعه، شیخ‌ ذبـیح‌ الله مـحلاتی، ج 2، ص 207.

[۴] خـیرات‌ حسان‌، محمد حسن خان اعتماد السلطنه، چ اول، ص 111؛ لغـت نـامه دهخدا، ج 7، ص 9609.

[۵] بحار الانوار، ج 16‌، ص 79‌.

[۶] مادر نمونه اسلام، غلامعلی رحیمیان، صص‌ 6 ـ 5.

مطالب مرتبط

وفات حضرت خدیجه سلام الله علیها